Luís Loureira

SECCIÓNS

INICIO

O ESCULTOR

NOVAS

HEMEROTECA

GALERÍA

LIGAZÓNS

CONTACTAR


A Peneira dos Soños
Escultura conmemorativa do premio literario Biblos-Pazos de Galicia

A Quenlla interpretou as cantigas de Martín de Padrozelos

Pregón de Luís Celeiro na feira de promoción do Camiño de Santiago, do turismo e do peregrino

En samos, o domingo, día 8 de agosto de 2021

08/08/2021


Moi bos días,
Ser de onde somos os de aquí, marca carácter, é unha grandeza que nos acompaña. Estamos, os poucos que somos, acostumados a falar coa historia e a vivir do traballo. Temos costume de respecto aos demais e a consideración da veciñanza como un ben relevante de antes, de agora e, seguramente, para sempre.

Se non fose porque estamos na feira, sería apropiado facer mención ás orixes, á historia deste territorio atado dende sempre ao Mosteiro e ao Camiño de Santiago.

Os historiadores dinnos que foi no século VI cando se asentou en Samos un grupo de relixiosos para comezar a construción do Mosteiro, as orixes dese que temos ao lado e que tanto incidiu na vida e nas relacións de convivencia da sociedade, neste sur montañoso da provincia de Lugo.

Algo lle debemos, ao parecer, a aquel húngaro, San Martín Dumiense, que chegou aquí, no ano 550, tratando de reunir en cenobios aos eremitas. A historia cita a varios no marco desta mesma acción, entre eles,  San Pedro de Rocas, Samos e Santa María de Loio.

Independentemente da súas etapas escuras, o Mosteiro foi a principio e o motor de desenvolvemento deste lugar. Segundo Carlos Baliñas Pérez, “é o mosteiro peninsular máis antigo en plena existencia ata os tempos presentes, mesmo que coñecendo ao longo da súa historia certos intervalos momentáneos de abandono ou ocaso”.

Despois vén o Camiño de Santiago, con importantes fluxos de persoas, con correntes de opinión, con industria, innovación, con riqueza. É, tamén con deficiencias notables, moitas delas capaces de perdurar no tempo.

Pero o certo é que, dende hai 1.500 anos, temos o nome de Samos escrito na historia da humanidade. Somos un lugar de paso, de estudio e de acollida. Dende tempos moi lonxanos, aí onde está o banco, máis ou menos, asentábase o hospital de peregrinos, unha casa de residencia para os que necesitaban durmir, descansar e seguir. Seguían o itinerario marcado polas estrelas e ían cara o fin do Camiño, cara a Santiago de Compostela, a onde hoxe moitos van.

Aquí estamos, de paso e vendo pasar, escoitando, reflexionando e soñando, construíndo o futuro, sen esquecer de onde vimos e sen perder a folla de ruta, para saber a onde imos.

E debemos adquirir compromisos para progresar. E defender os valores da igualdade, do respecto,  da liberdade e da cooperación. Xa sei que niso estamos e estades.  Xa só queda no concello unha ou dúas aldeas sen a infraestrutura viaria conveniente, pois saibamos que a acción política, debe empuxar á sociedade cara o benestar cobizado.

Temos referentes importantes nos elencos históricos, veciños de nacemento e achegados. Frei Benito Xerónimo Feijoo e Montenegro (1676-1764), un ourensá de  Pereiro de Aguiar que moitos anos do s. XVIII pasounos aquí dando lustre intelectual a este pobo noso.

Tamén veu a Samos Ramón Cabanillas, extraordinario poeta, natural de Cambados, e deixou a súa pegada cravada nos anais da literatura galega, con aquel libro de 1959, que se titulaba SAMOS,

Como un ramalliño de rosas sangales...

E, en Samos, en Lusío naceu Vicente Vázquez Queipo (1804.1893). Filosofo, matemático, doutor en leis, político, con postos relevantes. Fernando VII designouno axente industrial no estranxeiro. Estivo en cuba como fiscal de Facenda e foi un activo deputado nas Cortes, despois de exercer a docencia e dedicarse á investigación, como catedrático de Universidade de Valladolid.
Temos moitos máis nomes, pero vou referirme só a outros dous, dous poetas, por certo: Fiz Vergara Vilariño, ao que moitos coñeceron, o poeta da Lóuzara xabreira que morreu de mozo, mentres reivindicaba un mundo máis xusto e enxalzaba a terra nosa e a nosa xente.

vense fanegas e fanegas de xesteiras
e uceiros e carrascos

...
e vese tamén a Lóuzara Xabreira
-¡aló
embaixo!-
afondada nun sartego verde
verde
verde

(Fiz Vergara Vilariño)

É un pracer estar aquí e ver as súas caras de ledicia e as miradas de amor. É un pracer sentirse apoiado polas institucións, polos que as gobernan, pola veciñanza, polos intelectuais. É un pracer, si señor!

E é un orgullo saber que era de aquí un dos primeiros poetas da idade Media, Martín de Padrozelos, un trobador do que se conservan 10 cantigas, nove de amigo e unha de amor, nos prestixiosos cancioneiros da Vaticana e da Biblioteca Nacional de Lisboa.

A Asociación de Periodistas e Estudosos do Camiño de Santiago (APECSA), á que teño a honra de pertencer, co apoio do Xacobeo e coa colaboración dos concellos de Samos e O Incio puxo en marcha, en 2018, un proxecto ben meritorio, Trobador no Camiño, andares pola lírica de Martín de Padrozelos.

Permítanme que cite aos integrantes daquel reducido grupo de entusiastas, Carlos Baliñas Pérez, Xulio Pardo de Neyra, Dulce Fernández Graña, Xavier Varela Barreiro, Xulio Pérez Pereiras, Carmen Marcos Núñez, Antía Celeiro Muñoz, Antonio García Montero e un servidor.  eu mesmo, recorremos parte de Samos e O Incio, polo Val do Mao, por San Salvador e, por Airapadrón, fomos a Lóuzara e subimos ata Praducelo e ao Alto da Pedra. Paramos para ver o Mosteiro e a Capela do Ciprés, fómonos con  ganas de volver e despois volvemos.

Amparábase este proxecto nas investigacións de Dulce Fernández Graña e Xulio Pardo de Neyra. Ao seguir o rastro do Trobador, os dous coincidiron en que se trataba de Martín Pérez, de Praducelo de Lóuzara, alí onde perdura a casa de Martín, onde viven Amelia e José. 

Fernández Graña fixo, en 1994, a súa tese de licenciatura sobre as Cantigas de Martín de Padrozelos, sendo director da mesma o profesor  Martínez Pereiro. E Xulio Pardo de Neyra é autor do libro (2005) Martin de Padrozelos, o primeiro trobador da lírica galego-portuguesa? Agora, neste mesmo ano saíron do prelo outros dous libros da súa autoría sobre o trobador, grazas a contribución do Concello de Samos e da Deputaión de Lugo. Noraboa!

Estudiadas as cantigas e repasados, paso a paso, os lugares que se citan nas mesmas, fundamentalmente o que lle da nome ao trobador, Praducelo, San Salvador do Mao e o Valongo, ofertámoslle A Quenlla a posibilidade de musicar e gravar as Cantigas, das primeiras da lírica galega. Queriamos ter unha música nova para unha letra secular, escrita hai mil anos, cando Samos, Galicia e mundo eran outra cousa.

A Quenlla, con Baldomero Iglesias Dobarrio (Mero), con Tania Capón, Manuel Dopico, Yaiza Seijo, Paloma Suanzes e Álvaro Cardalda, musicou e gravou as 10 cantigas nun magnífico CD. Deseguido interpretaran, en vivo e en directo, estas pezas que estou seguro serán do agrado de todos e, como mostra de agradecemento, tamén interpretaran unha dedicada ao Muiño de Fiz Vergara.
Queremos deixar constancia de que a lingua é un dos símbolos da nosa identidade e así era xa hai mil anos, cando escribía Martín de Padrozelos, egrexio representante de lírica galega.

Xunto con este CD de A Quenlla realizouse tamén un documental Trobador no Camiño, producido por Xoán Piñeiro Cochón e realizado por Tino Núñez, con imaxes ben fermosas do xornalista José Manuel Salgado. E, polos concellos da redonda andan as cantigas colgadas nuns paneis, dando que falar.

Os que somos destas terras montesías, temos orgullo de estar na principal porta de entrada en Galicia e queremos mantela aberta para que transiten a riqueza cultural, o coñecemento e a humanidade enteira. Temos orgullo do noso e dos nosos, dos trobadores, dos empresarios, dos poetas, músicos, artistas, ceramistas, madeireiros, ferreiros, carniceiros, intelectuais, científicos e labregos. E queremos recuperar a industria nesta zona privilexiada, debemos crear industria cultural, para deter a desfeita e o baleirado. Autoridades, veciños e visitantes, se queremos, entre todos, podemos!
Moitas grazas

Luís Loureira - l.loureira@luisloureira.eu